1. Organization of Istanbul Armenians
  2. Blog
  3. Community News
  4. All News
  5. Mr. Raffi Hermon Araks (1958-2021)

Blog

No comments yet

Mr. Raffi Hermon Araks (1958-2021)

Posted on August 10, 2021 Posted By: oiaCategories: All News

—

Mr. Raffi Hermon Araks  (1958-2021)

On behalf of the Organization of Istanbul Armenians Board of Trustees,
Executive,  and all the committees

And

Getronagan Alumni Committee

we convey our heartfelt condolences to:

Mr. Raffi Hermon Araks’s Family

. His  family, relatives and friends.
Praying for his departed soul

.

Լրջագույն մտավորական, բանիմաց խմբագիր, առանձնակի հայրենասեր. տեղի ունեցավ Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի հուղարկավորությունը

Լրջագույն մտավորական, բանիմաց խմբագիր, առանձնակի հայրենասեր. տեղի ունեցավ Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի հուղարկավորությունը

 Read More (click)

J A M A N A K

ՈՉ ԵՒՍ Է ԼՐԱԳՐՈՂ ՌԱՖՖԻ ՀԵՐՄՈՆ ԱՐԱՔՍ

Խոր ցաւով վերահասու եղանք, թէ երէկ Երեւանի մէջ իր մահկանացուն կնքած է լրագրող Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս։ Այս անժամանակ մահը լայն արձագանգ ստեղծած է՝ բոլորին պատճառելով մեծ ցաւ մը։

Ան ծնած էր 1958 թուականին Իսթանպուլի մէջ։ Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս Կեդրոնական վարժարանի սաներէն էր։ Շատ երիտասարդ տարիքէն ընդգրկուած էր հայկական մամուլի աշխատանքին։ Որպէս լրագրող ծաւալած գործունէութեան առընթեր, աշխատանք կը տանէր նաեւ հասարակական գործիչի հանգամանքով։ Կեդրոնականը աւարտելէ վերջ, Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս երիտասարդ տարիքին հաստատուած էր Փարիզ։ Երկար ժամանակ աշխատակցած էր ֆրանսահայ մամուլին։ 1990-ական թուականներու սկիզբին, երբ Հայաստան կը վերագտնէր իր անկախութիւնը, Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս հաստատուած էր Երեւան։ Այս անգամ Հայաստանի լրատուամիջոցներուն աշխատակցիլ սկսած էր՝ մանաւանդ այդ տարիներու ամենահեղինակաւորներէն «Ազգ» օրաթերթին։ Որոշ ժամանակ Հայաստանի մէջ ապրելէ վերջ, Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս որոշած էր վերադառնալ Ֆրանսա։ Փարիզ վերահաստատուելէ վերջ, լրագրական գործունէութիւն ծաւալելու առընթեր, մասնակցութիւն բերած էր՝ տեղւոյն Հայկական սփիւռքի ուսումնասիրութիւններու կեդրոնի (CRDA) գործունէութեան։ Այդ կեդրոնին գլուխը կը գտնուէր ֆրանսահայ մտաւորական Ժան-Քլոտ Քեպապճեան։ Ֆրանսայի մէջ անցուցած տարիներէն վերջ, Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս որոշած էր վերադառնալ ծննդավայրը։ Վերահաստատուելով քաղաքիս մէջ՝ ան այս անգամ սկսած էր աշխատակցիլ տեղական զանազան լրատուամիջոցներու՝ մասնաւորապէս առցանց հարթակներու վրայ։ Արդէն կ՚ապրէր իր ծնողներուն՝ բարեյիշատակ բժիշկ Հերմոն Արաքսի եւ ֆրանսերէնի երախտաշատ ուսուցչուհի Ռիթա Արաքսի հետ։ Իսթանպուլի մէջ ապրած տարիներուն, մօտաւոր անցեալին, ընտրուած էր Կղզեաց փոխ-քաղաքապետ, նախկին քաղաքապետներէն Մուսթաֆա Ֆարսաքօղլուի պաշտօնավարութեան շրջանին։ Վերջին տարիներուն որոշած էր վերստին հաստատուիլ Երեւան, ուր ունէր նաեւ բնակարան մը։ Հոգելոյս հօր մահէն միջոց մը վերջ, լուսահոգի մայրը՝ Ռիթա Արաքսն ալ մեկնած էր Երեւան, ուր կ՚ապրէր իր հետ։ Դժբախտաբար, մօտաւոր անցեալին Երեւանի մէջ Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս դառնութիւնը ապրած էր կորսնցնելու իր մայրը։ Երեւան վերահաստատուելէ վերջ զանգուածային լրատուութեան միջոցներու բնագաւառէն ներս կը շարունակէր աշխոյժ աշխատանք տանիլ՝ մանաւանդ, որ բոլորովին վերջերս «Արմէնփրէս» պետական գործակալութեան նորահաստատ թրքերէն բաժնի խմբագրի պաշտօնն ալ ստանձնած էր։

Ռաֆֆի Հերմոն Արաքս վերջին օրերուն ունեցած է առողջական անակնկալ խնդիրներ։ Աղիքներու անհանգստութեան հետեւանքով փոխադրուած է հիւանդանոց։ Թէեւ այդ խնդիրը մասնագէտներու ջանքերով յաղթահարուած է, սակայն անմիջապէս այլ զանազան բարդութիւններ յառաջացած են՝ ներքին գործարաններու անբաւարարութեան հետեւանքով։ Թէեւ բժիշկներու խնամքը միշտ շարունակուած է, սակայն Ռաֆֆի Հերմոն Արաքսի առողջութեան վերականգնումը հնարաւոր չէ եղած, նոյնիսկ իր կացութիւնը կայունացնել կարելի չէ եղած եւ ի վերջոյ վրայ հասած սրտի տագնապին հետեւանքով ան աչքերը փակած է կեանքին՝ ցաւ պատճառելով իր բարեկամական շրջանակին։

Այս առթիւ կը մաղթենք, որ Ռաֆֆի Հերմոն Արաքսի յաւիտենական նենջը ըլլայ հանգիստ։ Ցաւակցութիւն կը յայտնենք իր ամբողջ ընտանիքին, բարեկամական շրջանակներուն, իր սիրելիներուն եւ պաշտօնակիցներուն։

Չորեքշաբթի, Օգոստոս 11, 2021

M A R M A R A

A G O S

Gazeteci Raffi Hermon Araks hayatını kaybetti

Gazeteci Raffi Hermon Araks hayatını kaybetti

Raffi Hermon Araks bir süredir çalışmalarını Ermenistan’da yürütüyordu ve Ermenistan’ın resmi haber ajansı Armenpress, bünyesinde Türkçe servisi kurmak, yönetmek ve programları hazırlamakla Araks’ı görevlendirilmişti.

Araks bu serviste ayrıca podcastler aracılığıyla sesli ve  Youtube aracılığıyla hem sesli, hem görüntülü programlar hazırlıyordu.  Podcast yayınlarının ilki 1 Temmuz 2021, Perşembe günü ‘Raffi Hermon Araks’ın sohbet konuşmaları’ başlığıyla yayınlanmıştı. Araks programı “Türkiye’de,  Ermenistan  ve Ermeniler hakkında bilgi, haber, gelişmeler ile ilgilenen çok farklı izleyicilere, insanın gözüne bakarmış gibi bir sıcaklık vermeye çalışan, nüktedan, düşünerek eğlendiren, temiz bilgiler sunulacak” sözleriyle tarif etmişti.

Raffi Hermon Araks 2 Eylül 1958 yılında, İstanbul’da doğdu.

1980 yılında, Şişli Lisesi’nden mezun oldu. Agos’un ilk muhabir/yazarlarındandı.

Araks, Türkiye’de Marmara Ermenice günlük gazetede mesleğe başladı, sonra sırasıyla, Vatan, Demokrat, Cumhuriyet, Politika, Özgür Gündem, Özgür Bakış, Yeni Gündem, Yeni Aktüel, Agos, Harman ve Star gazetesi hafta sonu EK’te çalıştı. Araks Paris’te Dışişleri Bakanlığı ve Elysée Cumhurbaşkanlığı Saray’ında akredite gazetecilik yaptı.

Diğer yandan, pantomim, tiyatro, vokal oyunculuğu gibi gösteri sanatlarında aktif rol aldı. 1980’de Paris’e öğrenci olarak gitti, sinema ve doğu dilleri ve uygarlıkları fakültelerinde öğrenim gördü ve INALCO’dan mezun oldu.

Araks Luys TV’de de yorumculuk yapıyordu.

Araks’ın Armenpress’te yayınladığı sohbet programlarına şu adresten ulaşılabilir.

Agos olarak Araks ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyoruz.

 Մահացել է լրագրող Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը

ԹՈKՐՔԻԱՅԻ ՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԿՐԹՈԹՅԱՆ ԼՐԱԳՐՈՆԵՐԻ RA ՌԱՖՖԻ ՀԵՐՄՈՆ ԱՐԱՔՍԸ, որը ՇԱՐՈՆԱԿՈԹՅՈՆ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՄ ԱՄԱՆԱԿ ԱՇԽԱՏԵԼ, ԿԱՐՈ Է ԿՅԱՆՔԸ Հիվանդությունների արդյունքում:

Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը որոշ ժամանակ աշխատում էր Հայաստանում, և Արաքսին հանձնարարվեց ստեղծել, կառավարել և պատրաստել թուրքերեն ծրագրերը Հայաստանի պաշտոնական լրատվական գործակալության `« Արմենպրես »-ի մարմնի շրջանակներում:

Այս ծառայությունում Արաքսը պատրաստեց նաև աուդիո և վիդեո ծրագրեր ՝ podcast- երի և Youtube- ի միջոցով:  Փոդքասթերի հեռարձակումներից առաջինը հրապարակվել է հինգշաբթի ՝ 2021 թվականի հուլիսի 1 -ին, «Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի զրույցները» վերնագրով:  Արաքսը ծրագիրը նկարագրեց հետևյալ բառերով. անձ”.

Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը ծնվել է 1958 թվականի սեպտեմբերի 2 -ին Ստամբուլում:

1980 թվականին ավարտել է Շիշլիի ավագ դպրոցը:  Նա «Ակոս» -ի առաջին լրագրողներից/գրողներից էր:

Արաքսն իր կարիերան սկսել է Թուրքիայի հայկական «Մարմարա» օրաթերթում, այնուհետև հանգստյան օրերին աշխատել է EK- ում ՝ համապատասխանաբար ՝ Vatan, Demokrat, Cumhuriyet, Politics, üzgür Gündem, Özgür Baku, Yeni Gündem, Yeni Aktüel, Agos, Harman և Star:  Արաքսն աշխատել է որպես հավատարմագրված լրագրող արտաքին գործերի նախարարությունում և Փարիզի Ելիսեյան նախագահական պալատում:

Մյուս կողմից, նա ակտիվ դեր ստանձնեց կատարողական արվեստներում, ինչպիսիք են մնջախաղը, թատրոնը և վոկալ դերասանը:  Նա ուսանողական տարիներին Փարիզ է մեկնել 1980 թվականին, սովորել կինոյի և արևելյան լեզուների և քաղաքակրթությունների ֆակուլտետներում և ավարտել INALCO- ն:

Եղել է նաև «Արաքս Լույս» հեռուստաընկերության մեկնաբան:

Արաքս »-ի կողմից« Արմենպրես » – ում հրապարակված չաթ ծրագրերին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հասցեով:

Որպես Ակոս, մենք մեր ցավակցությունն ենք հայտնում Արաքսի ընտանիքին և երկրպագուներին:

A R M E N P R E S S

Կյանքից անժամանակ հեռացել է «Արմենպրես»-ի թուրքերեն լրատվության խմբագիր Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը

Կյանքից անժամանակ հեռացել է «Արմենպրես»-ի թուրքերեն լրատվության խմբագիր Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը 11:53, 11 Օգոստոս, 2021

ԵՐԵՎԱՆ, 11 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: «Արմենպրես» լրատվական գործակալությունը մեծ ցավով հայտնում է թուրքերեն լրատվության ու հրատարակությունների ծառայության գլխավոր խմբագիր, պոլսահայ հայտնի լրագրող Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի անժամանակ մահվան մասին:

Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը ծնվել է 1958 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ստամբուլում: Պոլսահայ մտավորական Հրանտ Դինքի հիմնադրած «Ակոս» պարբերականի առաջին լրագրողներից էր: Թուրքիայում Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը տարբեր տարիների որպես լրագրող է աշխատել նաև «Մարմարա» հայկական պարբերականում, ապա նաև «Վաթան», «Դեմոկրատ», «Ջումհուրիեթ», «Սթար» և մի քանի այլ պարբերականներում, թղթակցում էր պոլսահայ «Լույս TV»-ին:

 
 

1980 թվականին Փարիզում ընդունվել և ավարտել է Արևելյան լեզուների և քաղաքակրթությունների ազգային ինստիտուտը (INALCO):

Թուրքիայի հայկական համայնքում որպես լրագրող մեծ փորձառություն ձեռք բերած Րաֆֆի Հերմոն Արաքսն արդեն տևական ժամանակ գործունեություն էր ծավալում Հայաստանում: 2021 թվականի հուլիսից ստանձնելով «Արմենպրես»-ի թուրքերեն լրատվության ու հրատարակությունների ծառայության գլխավոր խմբագրի պաշտոնը՝ վարում էր նաև «Արմենպրես»-ի թուրքերեն պոդքասթները՝ «Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի զրույցի խոսքեր» ձայնային ծրագիրը:

«Արմենպրես»-ի խմբագրակազմը իր ցավակցություններն է հայտնում Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի ընտանիքի անդամներին ու հարազատներին:

 

May be an image of Raffi Hermon Araks, beard and text that says 'ሀrሀtሀገrtሀ Armenpress Türkçe 332 subscribers Armenpress'in haberine göre Yerablur' Stanislav Zas, şehit askerlerin anısına saygı duruşunda bulundu. 36 17:13 Sayın okuyucularımız Armenpress Türkçe haberler ve yayınlar baş editörümüz Raffi Hermon Araks'ı kaybettik. Bu acı haber hepimizi derinden yaraladı. Hayat dolu ve inanılmaz zengin bir hayat tecrübesine sahip, sevgi dolu değerli bir arkadaşımız kaybetmenin acısını yaşıyoruz. Sevenlerine, dostlarına başsağlığı diliyoruz. Sitemizde ileride Raffi Hermon Araks' hayatı ve faaliyetleri hakkında bilgiler paylaşacağız, onun anısını devamlı yaşatmaya çalışacağız. Kaybımız çok büyük. 021 23:52'

May be an image of 1 person, eyeglasses and text that says 'Gazetemiz çok değerli kalemlerinden, Luys TV yorumcusu Raffi ahpariğimizi kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyiz. Luys Ailesi olarak Raffi Hermon Araks'ı ailesi, sevenleri ve Ermeni toplumuna başsağlığı dileriz. 無तき LUYS MEDIA'

———

Ragip Zarakolu (Arti Gercek)

 

'Ragıp Zarakolu - Hoşça Kal Raffi Can

Hoşça Kal Raffi Can

Ragıp Zarakolu
13.08.2021 00:02
Raffi, gurur duyuyor ve sıkça dillendiriyordu, ‘Ermeni-Türk diyaloğunu biz başlattık’ diye. Ben de ‘abartma!’ diyordum. ‘Ben Ermeni tarafındayım!’ diye devam ediyordum.
Stockholm.  Doğan Özgüden, Ayşe Nur’un “Ermeni Tabusu” davasına ilişkin olarak, 1995 yılında kitabın yazarı Yves Ternon ile buluşmak üzere Paris’e gittiğimde, Ermeni toplumu ile bağ kurmamı sağladı. Onlar da bir zamanlar Paris Baro başkanı olan, Le Monde’un avukatının davayı izlemek üzere gelmesini sağladılar. Raffi Hermon Araks ile de o zaman tanıştım. Alforville’de buluştuk. İşsiz dönemlerinden biriydi. Kısa süre sonra CRDA’da Jean Claude Kebabjian’ın yanında çalışmaya başlayacaktı. Daha sonra Agos kurulunca Paris muhabiri olacaktı.
Raffi Hermon Araks, Kınalıada’da Hrant Dink Parkı açılışında
Raffi 78 kuşağındandı. Bu nedenle babası Dr. Hermon onu Paris’e yollamıştı zamanında, başı derde girmesin diye. Bir süre de Erivan’da yaşamıştı. Bir yanıyla hep teenager kaldı.
Pars Tuğlacı ile hemen bağrışmışlar. “Hayal ettiğimiz Türk geldi sonunda” diye. Hani operalardaki, Metin And’ın deyişi ile“Gönlü Yüce Türk”!
Kısa zamanda kardeşimiz gibi olacaktı. Zaman zamanda kızacaktık ona ablası ve abisi olarak. Ama yüreğimizi yumuşatmayı becerirdi hemen. Ira Tzouru ‘nun dediği gibi, “Ufak tefek atışmalarımız olmuş sonrasında kucaklaşıp barışmıştık.” Yada Jale Görgün Mildanoğlu’nun dediği gibi, “Sireli Raffi ne yaptın? Dayın baban maman neredeyse 100 yaşında gittiler. Senin neydi acelen? İnanılır gibi değil!”
Genç Raffi Erivan’da Fransa Ermenileri ile,  1989
Raffi nedeniyle Dr. Hermon ve Rita öğretmen ile de dost olacaktık hemen.
1996 yılında Paris’te UNESCO binasında düzenlenen 24 Nisan anmasına “ilk Türk” konuşmacı olarak katıldığımda dostluğumuz daha da pekişecekti. Konuşmamın metnini sağ olsun Doğan Abi tercüme etmişti.
Hrant Dink gibi onun da en büyük hayali Türkiye ile Ermenistan arasında köprü kurmaktı. Hrant’ı da kızdırmayı başaracaktı. İnsan hiç baş editörünü eleştirir mi? Meşhur “Ararat” filmi olayı!
Yani şu “Türkü kızdırmayalım” derken, birbirimize kızma halleri.
Hrant, Ermeni milliyetçiliğini eleştiren cümlesi nedeniyle Türk milliyetçiliği tarafından öldürüldü.
Nagorna-Karabakh/Artsaksh gazisi Sarkis Hastpanyan Ermeni milliyetçiliğini eleştirdiği için hapsedildi Erivan’da. O da erken öldü Raffi gibi. Erivan’da gömüldü. Ölmeseydi, yeni Ermenistan’da önemli görevlerden birine gelecekti.
Raffi de orada gömülecek büyük ihtimal.
İyi ki Ermenistan var. Yeni Ermenistan da Raffi’ye kapısını açtı. Armenpress’te Türkçe bölüm sorumluluğu verdi.
Maalesef halklar arası köprü kurma çabasında olanları vurmayı ya da kaçırmayı çok iyi biliyoruz.
Raffi Türkiye’deki Kürt basınında yazan ilk Ermeni gazeteci oldu. Ferda Çetin sağ olsun kabul etti önerimi.
1999 yılında Almanya’da Soykırım Karşıtları Derneğinin Ermeni Soykırımının kabulü için Almanya’da toplayıp TBMM’ye yolladığı 10 bin Türkiyelinin topladığı imzanın kopyasını  Erivan’a Raffi Hermon Araks ve  Jean Claude Kebabdjian ile birlikte götürdük.
1999 Kasımında TÜYAP,  İstanbul Kitap Fuarına Jean Claude Kebabdjian’ı onur konuğu olarak davet etmeyi kabul etti. Raaffi o sıralarda hala Türkiye’ye gelemiyordu.
Versailles sarayında düzenlenen Dünya Kültür Zirvesinde toplantıya katılırken, Zülfü Livaneli ve Paris Büyükelçisi, Özal’ın MİT müsteşarı Sönmez Köksal önümüzde yürürken onları selamladı.
Köksal dik dik Raffi’nin yakasındaki Özgür Gündem rozetine baktı. Bunu fark eden Raffi Sönmez beye hemen cevabı yapıştırdı: “Türk basınında yer verdiniz de sanki!” diye.
Raffi, gurur duyuyor ve sıkça dillendiriyordu, “Ermeni-Türk diyaloğunu biz başlattık” diye. Ben de “abartma!” diyordum. “Ben Ermeni tarafındayım!” diye devam ediyordum.
Ermenistan’da, çevirmen dostum Dikran ile katıldığı bir programda alt yazı “Türk gazeteci” diye geçecekti.
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi azınlık haklarına ilişkin bir araştırma projesi için eleman aradığında Raffi’yi önerdim. Daha sonra Raffi, İHD’nin ilk Ermeni Genel Başkan Yardımcısı olmayı başardı.
Yerel seçimlerde babam gibi “azınlık dostu” olan eski Adalar kaymakamı Mustafa Farsakoğlu CHP’den Belediye Başkan adayı olunca, Ermeni bir danışman arayışına girince, Raffi’yi önerdim. Ermeni toplumunun desteği sayesinde 150 oy fark ile seçim kazanıldı. Çok iyi bir çalışma yürüttüler birlikte. Orada İstanbul Rumlarının göçertilmesine ilişkin bir film izlediğimi hatırlıyorum. İstanbul kültür mirasının baş savunucularından biri olan Çelik Gülersoy’a ilişkin bir sergiye bakmıştım.
En önemlisi Raffi Hermon Araks ve Mustafa Farsakoğlu’nun çabası ile Kınalıada’da Hrant Dink Parkının açılması oldu. Açış Konuşmasını Rakel Dink yaptı.
Farsakoğlu’na vekaleten bir cenazede namaza bile durdu.
Prof. Dr. Levon Zekiyan’ın, Osmanlı Ermeniliği üzerine Venedik’te Uluslararası Konferans düzenlerken, buna Raffi’nin önemli katkısı olmuştu. Ve Venedik’e yaraşır bir sürpriz. Bir Venedik Gecesinde Taner Akçam ile bizi Gülten Çayan ile buluşturmaz mı Levon Hoca?
Ama Raffi ile en önemli başarımız ise, Cezayir Savaşının kahramanı Henri Alleg’in başkanlığında Fransız Senatosunda CRDA ile, Ermeni-Türk Diyaloğu konferansı düzenlememiz oldu. Konferans sürerken dışarıda piyanistler davet olunmadıkları için protestoda idi. Ama bu konferans onların hayalinin gerçekleşmesinin önünü açmaz mı?
Cebimizde kuruş olmadığı için, posta masrafından kaçmak için senatörler için hazırlanan dosyaları, kapıdaki görevlilere teslim etmiştik.
Uzun yıllardır Ermeni soykırımının parlamentoda kabulü Senato’ya takılıyordu.  TC yanlısı senatörler bile, “artık Türklerle Ermeniler diyaloğa başladı” deyip, Ermeni soykırımının tanınması için oy kullandı.
Toplantıya katılanların konuşmalarını çoğaltıp katılan herkese vermiştik. Bu arada Aydınlık muhabiri de isteyince vermiştik.
Aydınlık Konferansı manşete taşıdı, “konuşma metinlerini ele geçirdik” diyerek. Aydınlık Yayınları ise, izin almadan yayınlayıp,  2 korsan baskı yaptı. (*)
Ecevit- Bahçeli Hükümeti ise MGK organı olarak, ASİMKK kurulmasına karar verdi, inkar sanayii oluşturdu.
Her nedense, “ilk” başlatanlar çokça unutulur. Belki de Raffi bundan hep tekrarlardı “biz başlattık” diye. Oysa hiç gereği yoktu. Bilen bilir!
Bugünün Türkiye’sinde soykırım olgusunu kabul etmeyen aydın, insan hakları savunucusu, demokrat kabul edilmiyor.
Hoşça kal Raffi Can. Bizimle yaşayacaksın hep. Biz yaşadıkça.
___________________________________
(*) Bu konferansın ve diğer diyalog çalışmalarının tarihine ilişkin olarak bk: Ragıp Zarakolu (Derl.), Sivil Toplumda Türk-Ermeni Diyaloğu/Paris 1984-2005, Önsöz: CRDA Başkanı Jean Claude Kebabdjian, Pencere Yayınları 2008. Kitabın kapağında TC Cumhurbaşkanı  Abdullah Gül Erivan’ı ziyaret ettiğinde Tribünde taşınan “ARMENIA-TURKEY” pankartı yer almakta.
_____^________
 
Goodտեսություն Րաֆֆի ջան
  Ռագիպ araարաքոլու
  13.08.2021 00:02
  Րաֆֆին հպարտ էր և հաճախ ասում էր. «Մենք սկսեցինք հայ-թուրքական երկխոսությունը»:  Ես ասացի ‘մի չափազանցիր!’  Ես ասում էի.  «Ես հայկական կողմից եմ»:  Շարունակեցի:
  
  Ստոկհոլմ.  Դողան Օզգուդենն օգնեց ինձ կապվել հայ համայնքի հետ, երբ 1995 թվականին Փարիզ գնացի ՝ գրքի հեղինակ Իվ Թերնոնի հետ հանդիպելու Այշե Նուրի «Հայկական տաբու» գործի վերաբերյալ:  Նրանք նաև համոզվեցին, որ Le Monde- ի փաստաբանը, որը ժամանակին Փարիզի փաստաբանների ասոցիացիայի ղեկավարն էր, կգա գործը դիտելու:  Այդ ժամանակ ես հանդիպեցի Րաֆֆի Հերմոն Արաքսին:  Մենք հանդիպեցինք Ալֆորվիլում:  Դա նրա գործազրկության շրջաններից մեկն էր:  Նա շուտով կսկսի աշխատել Jeanան Կլոդ Քեբաբջյանի հետ CRDA- ում:  Հետագայում, երբ հիմնադրվեց «Ակոսը», նա կդառնար Փարիզի թղթակից:
  
  Րաֆֆի Հերմոն Արաքսը Քինալադա քաղաքում ՝ Հրանտ Դինք զբոսայգու բացման ժամանակ
  Րաֆֆին 78 սերնդից էր:  Հետեւաբար, նրա հայրը ՝ դոկտ.  Հերմոնը այն ժամանակ նրան ուղարկել էր Փարիզ, որպեսզի դժվարության մեջ չընկնի:  Որոշ ժամանակ ապրել է Երեւանում:  Մի կողմից, նա միշտ դեռահաս էր մնում:
  Նրանք իսկույն գոռում են Պարս Թուղլաքիի հետ:  «Մեր երազած թուրքը վերջապես եկավ», – ասաց նա:  Գիտե՞ք, օպերաներում, ինչպես ասում է Մեթին Անդը, «Սրտով մեծ թուրքը»:
  Նա շուտով նման կլիներ մեր եղբորը:  Մենք ժամանակ առ ժամանակ բարկանում էինք նրա վրա ՝ որպես ավագ քույր և ավագ եղբայր:  Բայց նա անմիջապես հասցրեց մեղմացնել մեր սրտերը:  Ինչպես ասաց Իրա zուրուն, «Մենք մի փոքր վիճեցինք, այնուհետև գրկեցինք և հաշտվեցինք»:  Կամ ինչպես Jալե Գյորգան Միլդանօղլուն էր ասում. «Ի՞նչ արեցիր, Սիրելիցի Րաֆֆի:  Ձեր հորեղբայրը, ձեր հայրը, մաման, նրանք գրեթե 100 տարեկան են:  Ի՞նչ շտապեցիք:  Անհավատալի է »:
  
  Երիտասարդ Րաֆֆին Ֆրանսիայի հայերի հետ Երեւանում, 1989 թ .:
  Րաֆֆու պատճառով դոկտ.  Մենք պատրաստվում էինք ընկերանալ նաև Հերմոնի և Ռիտայի ուսուցչի հետ:
  Մեր բարեկամությունն ավելի ամրապնդվեց, երբ ես մասնակցեցի ապրիլի 24 -ին Փարիզում ՅՈESՆԵՍԿՕ -ի շենքում տեղի ունեցած հիշատակի ոգեկոչմանը `որպես« առաջին թուրք »խոսնակ:  Բարեբախտաբար, Դողան Աբին թարգմանեց իմ ելույթի տեքստը:
  Հրանտ Դինքի պես, նրա ամենամեծ երազանքը Թուրքիայի կամ Հայաստանի միջև կամուրջ կառուցելն էր:  Նա կհասցներ նաեւ զայրացնել Հրանտին:  Որևէ մեկը երբևէ քննադատե՞լ է գլխավոր խմբագրին:  Հայտնի «Արարատ» կինոփառատոնը:
  Այլ կերպ ասած, երբ ասում ենք «Եկեք չբարկացնենք թուրքին», միմյանց վրա բարկանալու վիճակները:
  Հրանտը սպանվել է թուրքական ազգայնականության կողմից `հայ ազգայնականությունը քննադատող իր պատժի պատճառով:
  Լեռնային Karabakhարաբաղ/Արցախցի վետերան Սարգիս Հաստպանյանը բանտարկվեց Երևանում ՝ հայ ազգայնականությունը քննադատելու համար:  Նա շուտ մահացավ, ինչպես Րաֆֆին:  Թաղված է Երեւանում:  Եթե ​​նա չմահանար, ապա կգար նոր Հայաստանի կարեւոր պաշտոններից մեկին:
  Րաֆֆուն, հավանաբար, նույնպես այնտեղ կթաղվի:
  Լավ է, որ կա Հայաստան:  Նոր Հայաստանը իր դռները բացեց նաեւ Րաֆֆու առջեւ:  Նա պատասխանատու էր «Արմենպրես» -ի թուրքական բաժնի համար:
  Unfortunatelyավոք, մենք շատ լավ գիտենք, թե ինչպես հարվածել կամ կարոտել նրանց, ովքեր փորձում են կամուրջներ կառուցել ժողովուրդների միջև:
  Րաֆֆին դարձավ առաջին հայ լրագրողը, ով գրում էր Թուրքիայի քրդական մամուլի համար:  Ֆերդա Չեթինի շնորհիվ նա ընդունեց իմ առաջարկը:
  Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի և Jeanան Կլոդ Քեբաբջյանի հետ միասին մենք բերեցինք Գերմանիայում հավաքված և հազարավոր Թուրքիայի 10 հազար քաղաքացիների հավաքած ստորագրության պատճենը, որն ուղարկվել է Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողով ՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար ՀԱԿ-ի կողմից: Genocideեղասպանություն Գերմանիայում 1999 թ.
  1999 թ. Նոյեմբերին TÜYAP- ն ընդունեց Jeanան Կլոդ Քեբաբջյանին հրավիրել Ստամբուլի գրքի ցուցահանդեսի պատվավոր հյուր:  Այդ ժամանակ Ռաֆաֆին դեռ չէր կարողանում գալ Թուրքիա:
  Վերսալի պալատում կայացած Համաշխարհային մշակույթի գագաթնաժողովի հանդիպմանը մասնակցելիս üուլֆի Լիվանելին և Փարիզի դեսպանը, Օզալի MIT- ի տեղակալ Սոնմեզ Քոքսալը ողջունեց նրանց, երբ նրանք քայլում էին մեր առջև:
  Քյուքսալը հայացքն ուղղեց Րաֆֆու օձիքի Օզգուր Գյունդեմ կրծքանշանին:  Հասկանալով դա ՝ պարոն Րաֆֆի Սոնմեզն անմիջապես պատասխանեց. «Կարծես թե դու հայտնվել ես թուրքական մամուլում»:  ասելով.
  Րաֆֆին հպարտ էր և հաճախ ասում էր. «Մենք սկսեցինք հայ-թուրքական երկխոսությունը»:  Ես ասացի «մի չափազանցիր»:  Ես ասում էի.  «Ես հայկական կողմից եմ»:  Շարունակեցի:
  Aրագրում, որին նա ներկա էր իմ թարգմանիչ ընկեր Դիքրանի հետ Հայաստանում, ենթավերնագիրը կլիներ «Թուրք լրագրող»:
  Երբ Մարդու իրավունքների ասոցիացիայի Ստամբուլի մասնաճյուղը փոքրամասնությունների իրավունքների վերաբերյալ հետազոտական ​​ծրագրի աշխատակիցներ փնտրեց, ես առաջարկեցի Րաֆֆիին:  Հետագայում Րաֆֆին դարձավ İHD- ի առաջին հայ փոխնախագահը:
  Երբ Մուսթաֆա Ֆարսակօղլուն, որը կղզիների նախկին շրջվարչապետն էր, ով տեղական ընտրություններում հորս նման «փոքրամասնության ընկեր էր», CHP- ից դարձավ քաղաքապետի թեկնածու և սկսեց հայ խորհրդատու փնտրել, ես առաջարկեցի Րաֆֆիին:  Հայ համայնքի աջակցության շնորհիվ ընտրությունները հաղթեցին 150 ձայնի առավելությամբ:  Նրանք միասին շատ լավ աշխատանք կատարեցին:  Հիշում եմ, որ ֆիլմ էի դիտում այնտեղի Ստամբուլի հույների տեղահանության մասին:  Նայեցի Ստամբուլի մշակութային ժառանգության հիմնական պաշտպաններից Չելիք Գյուլերսոյի մասին ցուցահանդեսին:
  Ամենակարևորը Րաֆֆի Հերմոն Արաքսի և Մուստաֆա Ֆարսակօղլուի ջանքերով Քինալադա քաղաքում Հրանտ Դինք զբոսայգու բացումն էր:  Բացման խոսքով հանդես եկավ Ռաքել Դինքը:
  Նա նույնիսկ կանգ առավ Ֆարսակօղլուի վստահված անձի հուղարկավորության ժամանակ աղոթելու համար:
  պրոֆ.  Դոկտ.  Մինչ Լեւոն ekեքիյանը Վենետիկում կազմակերպում էր օսմանյան հայկականությանը նվիրված միջազգային գիտաժողովը, Րաֆֆին դրանում իր կարեւոր ներդրումն ունեցավ:  Եվ Վենետիկին արժանի անակնկալ:  Մի՞թե Լեւոն Հոջան մեզ չէր բերելու Թաներ Աքչամին և Գյուլթեն Չայանին Վենետիկյան գիշերը:
  Բայց Րաֆֆու հետ մեր ամենակարևոր հաջողությունն այն էր, որ մենք կազմակերպեցինք Հայ-թուրքական երկխոսության համաժողով CRDA- ի հետ Ֆրանսիայի Սենատում `Ալժիրյան պատերազմի հերոս Անրի Ալեգի նախագահությամբ:  Մինչ համաժողովը շարունակվում էր, դրսում գտնվող դաշնակահարները բողոքի ակցիա էին իրականացնում, քանի որ նրանց չէին հրավիրել:  Բայց չէ՞ որ այս համաժողովը ճանապարհ կհարթի նրանց երազանքի իրականացման համար:
  Քանի որ գրպանումս ոչ մի կոպեկ չկար, սենատորների համար պատրաստված ֆայլերը հանձնեցինք դռան պահակներին `փոստից խուսափելու համար:
  Երկար տարիներ խորհրդարանում Հայոց ցեղասպանության հաստատումը խնդիր էր Սենատում:  Նույնիսկ թուրքամետ սենատորներն են կողմ քվեարկել Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը `ասելով.« Այժմ թուրքերն ու հայերը երկխոսություն են սկսել »:
  Մենք վերարտադրեցինք հանդիպմանը ներկաների ելույթները և տվեցինք բոլոր ներկաներին:  Ի դեպ, մենք տվել ենք նաև Այդընլըքի լրագրողին, երբ նա դա խնդրել է:
  Նա դարձել է Այդընլըքի համաժողովի վերնագրերը ՝ ասելով. «Մենք գրավել ենք խոսքի տեքստերը»:  Մյուս կողմից, Aydınlık Yayınları- ն այն հրապարակեց առանց թույլտվության և կատարեց 2 ծովահեն հրատարակություն:  (*)
  Էջևիտ-Բահչելիի կառավարությունը, մյուս կողմից, որոշեց ASİMKK- ը հիմնել որպես ԱԱԽ մարմին և ստեղծեց ժխտողական արդյունաբերություն:
  Չգիտես ինչու, «առաջին» սկսնակները հաճախ մոռանում են:  Գուցե Րաֆֆին միշտ կրկներ, որ «մենք ենք սկսել»:  Թեպետ կարիք չկար:  Ով գիտի, գիտե!
  Today’sեղասպանության երեւույթը չընդունող մտավորականները, իրավապաշտպանները, դեմոկրատները չեն ընդունվում այսօրվա Թուրքիայում:
  Goodտեսություն Րաֆֆի ջան:  Դուք միշտ կապրեք մեզ հետ:  Քանի դեռ մենք ապրում ենք:
  __________________________________
  (*) Այս գիտաժողովի և երկխոսության այլ գործունեության պատմության համար տե՛ս. Գրքի հեղինակը Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահն է, որի տրիբունայում տեղադրված է «ՀԱՅԱՍՏԱՆ-ԹՈKՐՔԻԱ» դրոշը, երբ Գյուլը այցելում է Երևան:

 

Post a comment