OSMANLI ERMENÝLERÝ VENEDÝK’TE!

San Lazzaro Mýkhitarist Manastýrý ve Ýlk Türkçe Tiyatro Oyunlarý

18. yüzyýlýn sonunda, Ermeni Mýkhitarist Manastýrý’nda yazýlan ve Venedik Karnavalý’nda düzenli olarak icra edilen ilk modern Türkçe oyunlar, yazýldýklarý tarihten yaklaþýk iki asýr sonra kendilerine hayat veren Ermeni rahiplerin doðduðu ülkeye, Türkiye’ye dönüyor.

Ermenilerin modern Türkçe tiyatronun kuruluþuna yaptýklarý önemli katký çoðumuz tarafýndan bilinir. Fakat araþtýrmalar, genellikle 1800’lü yýllarýn ikinci yarýsýnda Ýstanbul’da kurulup geliþmiþ olan profesyonel Ermeni tiyatro gruplarý, bunlarýn Türkçe verdikleri temsiller ve Türkçe icra edilen tiyatroya sunduklarý katkýlar noktasýnda yoðunlaþýr. Oysa Ermeni tiyatrosunun Türk tiyatrosuyla iliþkisi bu dönemden çok daha önce, henüz Ýstanbul’da ne modern bir Ermeni, ne de modern bir Türk tiyatrosundan bahsetmenin mümkün olmadýðý yýllarda, Venedik’te Mýkhitaristlerin San Lazzaro (Surp Ðazar) Adasý’ndaki manastýrlarýnda baþlamýþtýr. San Lazzaro Adasý’nda, çoðu Osmanlý ülkesinde doðmuþ olan Mýkhitarist Ermeni Rahipler tarafýndan yazýlýp günümüze kadar ulaþan Ermeni harfli en eski Türkçe tiyatro metinleri 1790’lý yýllara aittir. Ancak bu eserler bugüne kadar ne Türk, ne de Ermeni araþtýrmacýlar tarafýndan ayrýntýlý biçimde incelememiþlerdir. Baþta Metin And olmak üzere bazý araþtýrmacýlar eserlerinde bu oyunlardan sadece birkaç satýrla bahsetmekle yetinmiþlerdir. Ve sonuçta Türkiye’de Batýlý anlamdaki tiyatronun, bir edebi tür olarak, Þinasi’nin 1860’ta yazdýðý Þair Evlenmesi ile baþladýðý konusunda genel bir kanaat oluþmuþtur. Söz konusu oyunlara yönelik ilk ciddi araþtýrma 1984 yýlýnda VenedikCa’ Foscari Üniversitesi’nin Doðu Dilleri ve Edebiyatlarý bölümünü bitirme teziyle uðraþýrken Yervant Baret Manok tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir. Ancak bu deðerli çalýþma o tarihlerde çok fazla ilgi görmemiþ ve araþtýrmacý tarafýndan deðerlendirileceði günü beklemek üzere rafa kaldýrýlmýþtýr.

Ýþte þimdi bu deðerli çalýþmanýn Türkiyeli okurlarla buluþma zamaný! 18. yüzyýlýn sonunda, Ermeni Mýkhitarist Manastýrý’nda yazýlan ve Venedik Karnavalý’nda düzenli olarak icra edilen ilk modern Türkçe oyunlarýn, yazýldýklarý tarihten yaklaþýk iki asýr sonra kendilerine hayat veren Ermeni rahiplerin doðduðu ülkeye, Türkiye’ye gecikmeli dönüþü Bgst Yayýnlarý ve Anadolu Kültür arasýndaki iþbirliði çerçevesinde gerçekleþtiriliyor.

TANITIM ETKÝNLÝÐÝ VE YAZARLA TANIÞMA

Kitabýn tanýtým etkinlikleri kapsamýnda yazar Yervant Baret Manok ve Ermeni Mýkhitaristlerinin Kültürel Çalýþmalarý konusunda dünyadaki en önemli araþtýrmacýlardan birisi olan Prof. Boðos Levon Zekiyan’ýn konuþmacý olarak katýlacaðý iki buluþma gerçekleþtirilecek.

18 Aralýk Salý Saat 18:00’de, Boðaziçi Üniversitesi Özger Arnas Salonu (Kýrmýzý Salon)

19 Aralýk Çarþamba Saat 19:30’da, Cezayir Toplantý Salonu

Katýlým için irtibat numarasý:

Tamar Nalcý, 0507 703 17 62 (Anadolu Kültür)

Ayþan Sönmez 0535 360 21 91 (Boðaziçi Gösteri Sanatlarý Topluluðu)

Yervant Baret Manok kimdir?

1958 yýlýnda Ýstanbul’da doðan Yervant Baret Manok,  Mýkhitaristlerin Ýstanbul – Pangaltý’daki ve Venedik’teki okullarýnda eðitim gördükten sonra Venedik Ca’ Foscari Universitesi’nden mezun olarak “Doðu Dilleri Ve Edebiyatlarý” dalýnda “Dottore Magistrale” ünvanýný aldý. Daha sonra Fransa’ya yerleþti ve halen orada yaþamaktadýr. Öncelikli araþtýrma alanlarý geçmiþte ve bugün Ermeni ve Türk halklarýnýn iliþkileri ve karþýlýklý etkileþimleridir. 25 yýldan beri Venedik Ca’ Foscari Üniversitesi’nce her yýl Aðustos ayýnda düzenlenen Ermeni dili ve uygarlýðý hýzlandýrýlmýþ yaz kursunda eðitmenlik yapmaya devam etmektedir.

Boðos Levon Zekiyan kimdir?

1943’te Ýstanbul’da doðdu. 1949 ve 1959 yýllarý arasýnda ilköðrenimini Sakýzaðacý’ndaki Mýðhitaryan Okulu’nda, ortaöðrenimini Venedik’teki Moorat-Raphael Koleji’nde tamamladý. 1952 ve 1968 yýllarý arasýnda ise Roma’daki Pontificia Università Gregoriana’da Felsefe ve Teoloji bölümlerini bitirdi, Doðu Teolojisi ve Ýnanç Sistemleri üzerine çalýþtý. 1971 ve 1986 yýllarý arasýnda Ýstanbul’da Ýtalyan Lisesi, Pangaltý Lisesi ve Getronagan Lisesi’nde öðretmenlik, Venedik’te de Moorat-Raphael Koleji’nde öðretmenlik ve müdürlük yaptý.

1974–81 yýllarýnda Venedik’teki San Lazzaro Ermeni Akademisi Sekreteri ve 1976–91 yýllarýnda Milano’daki “Centro di Studi e di Documentazione della Cultura Armena”da Edebiyat ve Tarih Uzmaný olarak çalýþtý. 1976’tan beri Venedik Ca’ Foscari Üniversitesi Ermeni Dili ve Edebiyatý Bölüm Baþkanlýðýný ve 1984’den beri Venedik Üniversitesi’nde düzenlenen Ermeni Dili ve Kültürü-Yoðunlaþtýrýlmýþ Yaz Kurslarý Direktörlüðünü yapmaktadýr.

Ayrýca Roma’daki “Pontifical Institute of Oriental Studies”in Baþkaný, “Italiarmenia” Derneði baþkan yardýmcýsý ve yönetim kurulu üyesi ve “Padus-Araxes” Derneði’nin baþkaný ve dört kurucusundan biridir. Türkçe, Ýtalyanca, Ermenice, Ýngilizce, Almanca ve Fransýzca olarak yayýmlanmýþ çok sayýda kitabý ve makalesi bulunmaktadýr.