Comments are off for this post

Ոչ եւս է Բանաստեղծ Զարեհ Խրախունի (Արթօ Ճիւմպիւշեան) (1927-2015)

 

 

Պոլսոյ մէջ իր մահկանացուն կնքած է բանաստեղծ Զարեհ Խրախունին: Այս մասին վերահասու դարձանք Պոլսոյ մեր աղբիւրներէն: 88-Ամեայ Խրախունի (բուն անունով Արթօ Ճիւմպիշեան) ծնած է Պոլիս 1927 թուականին: Ան իր նախակրթութիւնը Պոլսոյ Մխիթարեան վարժարանին մէջ ստանալէ ետք Փարիզի մէջ կը հետեւի գրականութեան եւ արուեստի պատմութեան վերաբերող դասընթացքներու: Անոր բանաստեղծական հատորներէն կարելի է յիշել ՝ «Քար-Կաթիլներ», «Ես Եւ Ուրիշներ», «Լուսնապարտէզ», «Ստուեր Եւ Արձագանգ», «Տօնակարգ», «Սրտի Խօսք» բանաստեղծական երկերը: Լայն ճանաչում ունեցող բանաստեղծը արժանացած է տասնեակ մրցանակներու եւ պարգեւներու: Նշենք, որ Զարեհ Խրախունի Զահրատի եւ Ռոպէր Հատտէճեանի հետ միասին կը համարուի Պոլսոյ արդի գրականութեան հիմնադիրներէն մէկը: www.arevelk.am

__________________________________________

Ոչ Եւս Է Զարեհ Խրախունին

Սօսի Միշոյեան – Տապպաղեան ԵՌԱԳՈՅՆ-ին կը գրէ.
Երէկ գիշեր ( 27 Նոյեմբեր,2015) իր մահկանացուն կնքեց 89 ամեայ պոլսահայ վաստակաւոր բանաստեղծ Զարեհ Խրախունին: Ազատատենչ ոգիով տոգորուած բանաստեղծ էր Խրախունի: Դեռ վերջերս, իր « Ստուեր եւ Արձագանգ» ժողովածուն կ’ընթերցէի եւ հայու ճակատագրին համար տառապողի մը կերպարը կ’ուրուագծուէր մտապատկերիս դիմաց:
Բանաստեղծը հայոց պատմութիւնը վերակոչելով իր երեւակայութեամբ մատնանիշ կ’ընէ թէ’ օտարին նուաճողական կեցուածքը եւ թէ’ հայու բախտն ու պատմական հերոսներուն սխալները : Տեղ մը հեգնանքով կը դիմէ հայ ժողովուրդի զաւակներուն ըսելով. « Ապրի հայը, որ գիտէ լռել միայն- օտարին դիմաց Որ գիտէ կրել միայն- օտարին համար մինչդեռ անոնք մէկ բառ գիտեն Մէկ բառ կ’ուզեն- տիրել միայն»: Ո՞վ չյիշէր դպրոցական գրասեղաններուն ետին նստած ու յաճախ կրկնած իր « Այս Ծառը Սուրբ » հայ ժողովուրդի անմահութիւնը խորհրդանշող բանաստեղծութիւնը: Ծառ տնկեցէք եղբայրներ կաղնի սօսի եղեւին Պարտէզին մէջ – դաշտերուն Լերան վրայ – ժայռերուն քարքարուտին ապառաժին Ձեր թաղարին սովորական կամ սեղանին ամէնօրեայ Ծառ տնկեցէք – պիտի բռնէ անպայման – Այս ծառը սուրբ պիտի կանգնի պիտի աճի ուռճանայ Պիտի երկինք բարձրանայ Ամէն առտու այգաբացին ստուերն անոր պիտի հասնի մեծ լերան Շուք պիտի տայ արեւափառ ոսկեծածան հանդերուն Հազար բարեւ ու բիւր բարիք պիտի առնէ ամպերէն որոնք կուգան աշխարհի չորս ծագերէն ու կը շոյեն սաղարթն անոր մշտադալար – ալեւոր… Օ՜ տնկեցէք Ամուր ձեռքով խնամեցէք զարդարեցէք պաշտպանեցէք պաշտեցէք Ազատութեան ծառն է այս …: Իր գրչակից Զահրատին նման սովորական առարկաները մարմնաւորելու, անձնաւորելու ու կեանք ու ոգի ներշնչելու կարողականութեամբ ու արուեստի նուրբ ճաշակով կը ստեղծէ այլաբանական բանաստեղծութիւններ:
Ահա տեսէք սովորական ծխամորճին դիմելով ինչպիսի խորունկ այլաբանական մտքեր կը հաղորդէ բանաստեղծը: Երկուքիս ալ Փայտին տեսակը լաւ է- Լաւ մը տաշուած նրբացած Գոյն ջնարակ անթերի Ոչ այնքան մեծ, ոչ այնքան փոքր Լայն չէ նեղ չէ- կատարեա’լ Ինչ որ պէտք է վերջապէս… Բայց նորէն ալ Ատեն ատեն կը բարկանամ Կը նախանձիմ, կ’անիծեմ Ծխամորճիս չա’փ ալ չկամ ես – կ’ըսեմ Երբ կը տեսնեմ թէ չ’այրիր Իր մէջ վառող կրակէն: Քանի կաղանդը կը մօտենայ կ’ուզեմ յիշատակել հոս նաեւ իր բարեմաղթանք – Երգը Կաղանդի Մեծ ու պզտիկ մանչ ու աղջիկ- ամէն մարդ Հոգին լեցուած աչքերն յորդած ուրախութեան ծովերով Եթէ վազէ’ թեւաբաց Ողջագուրէ ո’վ որ ելլէ իր դիմաց Զայն համբուրէ սիրարբած- տօնէ’ այդ օրն անմոռաց ու կանչէ. Ազատութիւն, Խաղաղութիւն Ուրախութիւն եղբայրներ Օ՜ այն ատեն – իրաւ որ Կաղանդ կ’ըլլայ ամէն մարդու ամէն օր:
Խաղաղութեան ,ազատութեան, ուրախութեան ջատագով սիրելի’ բանաստե’ղծ, դուն որ « Հոգեհանգիստ» երգեցիր բոլոր անոնց, որ գերեզման չունեցան, Աղօթք ու արցունք բաշխեցիր «բոլոր անոնց որ աշխարհով մէկ ցրուած լքուած մնացին» Խաչ ու խորան եղար այն «հաւատքին համար,որ աւերակ հին տաճար մ’է դեռ կանգուն…» Անդորրութիւն բաշխող սիրելի’ վարպետ թող հողը թեթեւ գայ վրադ եւ հոգիդ խաղաղութեան մէջ ննջէ:
______________________________________________

İstanbul’un tanınmış Ermeni şairi Zareh Khrakhuni hayata veda etti

NEWS.am’in İstanbul’da yayımlanan Marmara gazetesi Gn. Yayın Yönet. Rober Haddecyan’dan edindiği bilgiye göre, İstanbul’un tanınmış Ermeni şairi, Ermenistan Cumhuriyeti MESROP MAŞTOTS nişanı sahibi Zareh Khrakhuni (Arto Cümbüşyan) 27 Kasım’da hayata veda etti.
Ermenistandan haberler – NEWS.am

JAMANAK -(ISTAMBUL)

ԽՕՍՔ ՀՐԱԺԵՇՏԻ ԱՌ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ՈՒ ԿՐԹԱԿԱՆ ՄՇԱԿ ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻ

Պոլ­սա­հա­յու­թիւ­նը հրա­ժեշտ կու տայ բա­նաս­տեղծ Զա­րեհ Խրա­խու­նիին, ո­րու Ազ­գա­յին յու­ղար­կա­ւո­րու­թեան կար­գը վա­ղը տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Պէ­յօղ­լուի մէջ։ Մեր ամ­լա­ցած մշա­կու­թա­յին կեան­քի պայ­ման­նե­րով ան­փո­խա­րի­նե­լի է այս կո­րուս­տը։ Ճիշդ է՝ վեր­ջին շրջան­նե­րուն այս նոյն բնո­րո­շու­մը կու տանք նման բո­լոր կո­րուստ­նե­րու պա­րա­գա­յին, սա­կայն սա կա­ղա­պա­րեալ բա­նա­ձե­ւում մը չէ միան­շա­նակ։ Մեր մտա­ւո­րա­կան աշ­խար­հը այն­քան գու­նա­տած է, որ մեզ­մէ ան­վե­րա­դարձ հրա­ժեշտ ա­ռած բո­լոր նուի­րեալ մշակ­նե­րը կը դառ­նան ան­փո­խա­րի­նե­լի։ Առ­կայ ա­մա­յու­թեան մէջ թէ՛ կը բազ­մա­պատ­կուի Խրա­խու­նիին ար­ժէ­քը եւ թէ կը սաստ­կա­նայ ա­հա­զան­գը մեր հա­ւա­քա­կան կեան­քէն ներս։ Նա­հան­ջին առ­թած խու­ճա­պը կու գայ կրկնա­պատ­կել նաեւ Խրա­խու­նիի մա­հուան պատ­ճա­ռած սու­գը։ Իր վաս­տակն ու ա­ւան­դը ծա­նօթ է բո­լո­րին։

Կեդ­րո­նա­կան սա­նուց միու­թեան եր­դի­քին տակ, 1990-ա­կան թուա­կան­նե­րու սկիզ­բին գոր­ծած Գրա­կան ա­կում­բին շրջագ­ծով ե­ղած էր մեր հիմ­նա­կան ծա­նօ­թու­թիւ­նը։ Պոլ­սա­հայ ի­րա­կա­նու­թեան մէջ մտա­ւո­րա­կա­նու­թեան հա­մախմբ­ման գրե­թէ վեր­ջին փորձն էր այդ մէ­կը։ Կա­րե­լի չէ ը­սել՝ որ ձա­խող փորձ մըն էր այդ մէ­կը, սա­կայն մնաց կի­սա­ւարտ, չե­ղաւ եր­կա­րա­կեաց։ Մեր շփու­մը, ու­րեմն, հաս­տա­տուած էր այդ մթնո­լոր­տին մէջ։ Շատ մարդ կը յա­ճա­խէր այդ ա­կում­բը՝ Ռու­բէն Մա­շո­յեա­նէն սկսեալ մին­չեւ Հրանդ Տինք։ Բո­լորն ալ ի­րե­րա­յա­ջորդ գրա­ւե­ցին ի­րենց տե­ղը այդ «ան­փո­խա­րի­նե­լի­նե­րու» շար­քին. ո­մանք բնա­կան ժա­մա­նա­կագ­րու­թեամբ՝ ի­րենց ճա­կա­տագ­րով, իսկ ո­մանց ալ վախ­ճա­նը ե­ղաւ ան­ժա­մա­նակ ու անբնա­կան։ Իսկ այ­սօր, նա­խախ­նա­մու­թեան տնօ­րի­նու­թեամբ, ա­հա քա­նի մը նա­խա­դա­սու­թիւն կը մրո­տենք Խրա­խու­նիին հրա­ժեշտ տա­լու հա­մար։

Գրա­կան ա­կում­բի գոր­ծած տա­րի­նե­րուն ա­մե­նա­կար­գա­պահ­նե­րու շար­քին էր ան, նաեւ հե­տե­ւո­ղա­կան։ Մենք կը շփուէինք որ­պէս «տար­բեր ճամ­բար­նե­րու» մար­դիկ, սա­կայն այդ ե­րե­ւոյ­թը ար­գելք չէր հան­դի­սա­նար մեր յա­րա­բե­րու­թեան զար­գա­նա­լուն։ Չէինք մտեր­մա­նար թէեւ, սա­կայն մեր կա­պը կ­­՚ամ­րապն­դուէր։ Միշտ չա­փա­ւոր էր, շատ զուսպ։ Առ ե­րե­ւոյթ այդ­քան մատ­չե­լի կամ հա­սա­նե­լի անձ­նա­ւո­րու­թիւն մը չէր, սա­կայն նկա­րա­գի­րը ու­նէր շարք մը ստո­րո­գե­լի­ներ, ո­րոնք պատ­կա­ռանք կ՚առ­թէին։ Կա­լա­թա­սա­րայ ու­սա­նած տա­րի­նե­րուս, կարգ մը ա­ռա­ւօտ­ներ Պէ­յօղ­լուի մէջ կը հան­դի­պէինք ի­րա­րու։ Միշտ կը բա­րե­ւէր գլխար­կով։ Քա­նի մը ան­գամ պա­տա­հած էր, որ այդ դրուա­գը ապ­րուած էր դա­սըն­կեր­նե­րու ներ­կա­յու­թեամբ։ Ա­նոնց զար­ման­քին ի պա­տաս­խան՝ եր­կար ժա­մա­նակ հար­կա­ւոր կ՚ըլ­լար, բա­ցատ­րե­լու հա­մար, թէ այդ գլխար­կը ի­րա­կա­նու­թեան մէջ զուտ ին­ծի հա­մար չէր շար­ժեր։

Գրա­կան ա­կում­բը հրա­տա­րա­կած էր քա­նի մը գիր­քեր։ Թեր­թե­րու խմբագ­րու­թեանց կող­մէ պատ­րաս­տուած գիր­քե­րը կտրօն­նե­րու փո­խա­րէն կը տրա­մադ­րուէին ըն­թեր­ցող­նե­րուն, ըն­թեր­ցա­սէր­նե­րուն։ Մեր թեր­թը այդ հանգ­րուա­նին չ­­ու­նէր հա­մա­պա­տաս­խան մար­դուժ կամ նե­րուժ՝ զա­նա­զան պատ­ճառ­նե­րով։ Մե­զի վի­ճա­կած էր Դա­նիէլ Վա­րու­ժա­նի գոր­ծե­րէն մին վե­րահ­րա­տա­րա­կե­լու ծրագ­րին պա­տաս­խա­նա­տուու­թի­ւնը։ Ընդ­հա­նուր նա­խագ­ծին յա­ջո­ղու­թիւ­նը ե­րաշ­խա­ւո­րե­լու նպա­տա­կին հե­տա­մուտ՝ Խրա­խու­նի գրե­թէ ինք­նա­կամ ստանձ­նած էր զայն խմբագ­րե­լու, հրա­տա­րա­կու­թեան պատ­րաս­տելու պար­տա­կա­նու­թիւ­նը։ Այդ շրջա­նին էր, որ սրբագ­րու­թիւն­նե­րու տրցակ­ներն ի ձե­ռին քա­նի մը ան­գամ այ­ցե­լած էր մեր խմբագ­րա­տու­նը, այս ան­գամ ա­ւե­լի տար­բեր կար­գա­վի­ճա­կով մը՝ քան հիւր մը, որ կը փու­թար նուի­րե­լու իր մա­կագ­րած նոր գիր­քե­րը։

Այդ­պէս տա­րի­ներ էին, շատ կարճ շրջան մըն էր թէեւ, բայց նոյն­քան յատ­կան­շա­կան։ Կ­­՚ե­րե­ւի մեր մտա­ւո­րա­կան կեան­քէն ներս ա­ւե­լի վերջ ան­գամ մըն ալ կա­րե­լի չե­ղաւ այդ­պէս լայ­նա­խա­րիսխ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան մը մի­ջա­վայ­րը ստեղ­ծել։ Վստա­հա­բար, այդ ա­կում­բը այ­սօր քաղցր յուշ մը դար­ձած ըլ­լայ բո­լոր մաս­նա­կից­նե­րու յի­շո­ղու­թեան մէջ։ Իսկ մենք այս բո­լո­րը կը մտա­բե­րենք ա­հա Խրա­խու­նիին հրա­ժեշտ տա­լու հանգ­րուա­նին։

Վեր­ջին տա­րի­նե­րուն, երբ փո­խադ­րու­թիւն­նե­րու ստի­պո­ղու­թեամբ կը վե­րա­դա­սա­ւո­րէի մեր ըն­տա­նե­կան ե­րէց­նե­րու կամ թեր­թին գրա­դա­րան­նե­րը, անձ­նա­կան ար­խիւ­նե­րը՝ հան­դի­պած էի նաեւ Խրա­խու­նիի ձե­ռագ­րե­րուն։ Ան­մի­ջա­պէս աչ­քիս առ­ջե­ւէն սա­հած էին այդ սրբագ­րու­թիւն­նե­րով ձե­ռա­գիր­նե­րը։ Այդ վաս­տա­կին ու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան հա­մար այ­սօր կը կրկնենք մեր ե­րախ­տա­գի­տու­թիւ­նը՝ իր յա­ւի­տե­նա­կան ու­ղե­ւո­րու­թեան ըն­դա­ռաջ։ Գրա­կան ա­կում­բի տա­րի­նե­րէն վերջ շատ ցան­ցառ ե­ղած էին մեր հան­դի­պում­նե­րը։

Այդ ըն­թաց­քին պա­տա­հած էր, որ մէկ կամ եր­կու ա­ռի­թով այ­ցե­լէի բնա­կա­րա­նը։ Իր մա­կա­նու­նին հետ նոյն ա­նու­նով շէն­քի մը մէջ յար­կա­բա­ժին մըն էր՝ քա­ղա­քի սրտին վրայ։ Կա­տա­րեալ հիւ­րըն­կա­լի մը դե­րին մէջ էր, իւ­րա­քան­չիւր շար­ժու­մով, ը­րա­ծով ու չը­րա­ծով յայտ­նի էր՝ որ այդ դե­րը խորթ չէր ի­րեն։ Քա­ղա­քի եւ թէ մեծ քա­ղա­քի կեն­ցա­ղով թրծուած կեր­պար մըն էր։ Իր կո­րուս­տով մեր ի­րա­կա­նու­թե­նէն կը պակ­սի նաեւ այդ կեն­ցա­ղի վառ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րէն մին։ Եւ, ան­շուշտ, այս ա­ռու­մով եւս ան­փո­խա­րի­նե­լի է պա­կա­սը։ Մեծ քա­ղաք­նե­րու ժխո­րին մէջ ար­դի ժա­մա­նակ­նե­րուն տեղ­քայլ կ՚ար­ձա­նագ­րեն ո­րակն ու մա­կար­դա­կը, իսկ Խրա­խու­նի ան­հա­տը չա­փա­նիշ մըն էր այդ տե­սան­կիւ­նէն։ Այ­սօր քա­նի՞ հո­գի կրնայ ի­րեն նման ստեղ­ծել տպա­ւո­րու­թիւ­նը այն­պի­սի ան­ձի մը, որ կը գի­տակ­ցի, թէ ո՛ւր­կէ կու գայ ու կ­­՚եր­թայ դէ­պի ո՛ւր։ Ամ­բո­խա­վար մը չէր Խրա­խու­նին, սա­կայն դժուար թէ իր իւ­րա­ցու­ցած կեն­ցա­ղին բե­րու­մով վա­նէր մար­դոց։

Բա­նաս­տեղծ մը ան­դե­նա­կան ու­ղե­ւո­րե­լու տխուր պա­հուն, բնա­կա­նա­բար, ու­շադ­րու­թեան կի­զա­կէ­տին է իր գրա­կան ժա­ռան­գը, ար­տադ­րա­կան վաս­տա­կը։ Ան­կա­րե­լի է ան­տե­սել, սա­կայն, որ Խրա­խու­նին նաեւ ու­սու­ցիչ մըն էր։ Չէ՞ որ, գրչի մշա­կին ու կրթա­կան մշա­կին ճա­նա­պար­հը յա­ճախ կը խա­չա­ձե­ւուի մեր ի­րա­կա­նու­թեան մօտ՝ մտքի մշա­կի հա­սա­րա­կաց յայ­տա­րա­րին վրայ։ Խրա­խու­նիի պա­րա­գան ալ չէր ե­ղած բա­ցա­ռու­թիւն մը։ Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ, իր կեր­պա­րը շատ ա­ւե­լի կը հա­մա­պա­տաս­խա­նէր ու­սուց­չին։ Մարդ կրնար պահ մը տա­տամ­սում ապ­րիլ Խրա­խու­նիի ան­ձին մէջ բա­նաս­տեղծ մը տես­նե­լու հա­մար, քա­նի որ ան հե­ռու էր առ ե­րե­ւոյթ բա­նաս­տեղծ­նե­րուն վե­րագ­րուած պո­հէ­մու­թիւն­նե­րէն, սա­կայն ա­ռա­ջին իսկ հա­յեաց­քով կա­րե­լի էր զին­քը ու­սու­ցիչ հա­մա­րել, ո­րով­հե­տեւ կը մարմ­նա­ւո­րէր լրիւ ու­սու­ցո­ղա­կան կեր­պար մը։ Լաւ ար­ժե­ւո­րուած տաս­նա­մեակ­նե­րով գի­տակ­ցա­կան կեան­քի մը ցոլ­քե­րը միշտ նշմա­րե­լի էին իր մօ­տ։

Խրա­խուիին հետ, Գրա­կան ա­կում­բին ա­ռըն­թեր, միա­սին աշ­խա­տած էինք նաեւ՝ Հայ մամ­լոյ 200-ա­մեա­կի յո­բե­լեա­նի Իս­թան­պու­լի կար­գա­դիր յանձ­նա­խում­բին մէջ։ Հի­մա յստակ պի­տի չյի­շեմ, բայց կա՛մ այդ յո­բե­լեա­նին ժա­մա­նակ էր եւ կամ Գրա­կան ա­կում­բի կազ­մա­կեր­պած ե­րե­կոյ­թին ժա­մա­նակ։ Փա­փա­քած էր, որ ձեռ­նար­կը ան­պայ­ման սկսի նշա­նա­ւոր «Ազգ փա­ռա­պանծ»ի եր­գե­ցո­ղու­թեամբ։

Եւ այ­սօր հա­յոց փա­ռա­պանծ ազ­գի ծո­ցէն հա­սած ե­զա­կի բա­նաս­տեղծ մը կը լքէ մե­զ. յու­զումն է հա­մա­կած պոլ­սա­հայ ի­րա­կա­նու­թիւնն ու հայ գրա­կա­նու­թեան ան­դաս­տա­նը։

Հո­ղը թե­թեւ գայ Խրա­խու­նիին վրայ։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ

 

Չորեքշաբթի, Դեկտեմբեր 2, 2015

www.aztagdaily.com

«Գլուխը Ողջ Ըլլայ» Իսթանպուլահայ Գրականութեան

ԿԱՐՕ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ

Khrakhouni-d

«Մարմարա»-ի խմբագրատունէն ուղարկուած տեղեկատուական թղթածրար մը կը գուժէր մահը հոգածու եղբօր մը, սիրելագոյն անձի մը, ազնուական հոգիի մը, իսկական պոլսեցիի մը, ժամանակակից արեւմտահայ գրականութեան լաւագոյն ներկայացուցիչներէն, սփիւռքահայ ամէնէն վաւերական բանաստեղծներէն եւ պոլսահայութեան ազգային ջիղն ու գիտակցութիւնը լաւագոյնս դրսեւորող, մեսրոպաշունչ խրամատի առաջամարտիկ` Արթօ Ճիւմպիւշեանը. գրական անունով` Զարեհ Խրախունին:

Պատկառելի բանաստեղծի, արձակագիրի, յուշագիրի, թատերագիրի, թարգմանիչի, լեզուական պատշաճեցումի վաստակներուն առընթեր, Խրախունին ունէր նաեւ պատկառելի մանկապատանեկան պատշաճեցումի հարուստ արտադրութիւն: Դասաւորուած աշխատանքի եւ աշխատաժամի հաւատարիմ բանաստեղծը յատուկ ջանադրութեամբ կը վերականգնէր Վարուժանի եղերական մահուամբ ընդհատուած հայ գրականութեան ազգային-աւանդական գիծը եւ կու տար յատկանշական ստեղծագործութիւններ:  Հակառակ իր նշանակալի ներդրումին, հրատարակուած բներգական հատընտիրներու մէջ տեղ չէր տրուած «Ստուեր եւ արձագանգ»-ի եւ մանաւանդ «Հոգեհանգիստ»-ի անզուգական հեղինակին:

Khrakhouni_e

Խրախունիին մտերմութեան վայելքը առանձնաշնորհում նկատած, փոխան յաւուր պատշաճի արտայայտութեան, կը համարձակիմ մէջբերել իր 26 նոյեմբեր 2006 թուականակիր նամակէն հատուած մը, ուր Խրախունին խրախունիական ոճով մը կը ներկայացնէ իր գրական վաստակն ու հաւատամքը –

«Յիրաւի, 18 տարեկանէս ի վեր, երբ Մխիթարեան լիսէն աւարտեցի Դ. Վարուժանի մասին շուրջ 25 վայրկեան տեւող աւարտաճառ մը կարդալով, իտէալս եղաւ անոր ուղղութիւնն ու գործը շարունակել, միաւորելով Վ. Թէքէեանի սահուն, հանգիստ, տեղ տեղարձականման ոճին հետ:

Khrakhouni_f

«Ես ոչ ոքէ «գոփի քաշեցի» … նորարարութիւններ փորձեցի` առանց ոեւէ մէկը ընդօրինակելու, պարզապէս` դարուն յառաջընթացին հետ քայլ պահելու եւ մեր լեզուին արտայայտութեան միջոցները զարգացնելու համար:  Միշտ հաւատացի բանաստեղծութեան մտքի ու մշակոյթի հիմնական սնունդներէն մէկը ըլլալուն, եւ ջանացի հեռու պահել զայն սրամտութեան կամ զուարճախօսութեան պատառիկներ ըլլալը, – որքան ալ քաղցրահամ ու հաճելի ըլլան անոնք:  Բայց հիմա ափսոսանքով կը տեսնեմ, որ – բացի մէկ ձեռքի մատներու վրայ համրուող քանի մը բանիմաց ու անաչառ հոգիէ – գրեթէ ոչ ոք կ՛անդրադառնայ իմ այս կեցուածքին ի ողջութեան, որ մեր դպրութեան մայր հոսանքին պաշտպանութիւնն ու առաւել խորացումն ու ընդարձակումն է, փոխանակ` խոտորեցումի եւ ճապաղեցումի»:

 

 www.magaghat.am

ԱԶԳԱՅԻՆ ՓԱՌԱՇՈՒՔ ՅՈՒՂԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻԻ ՀԱՄԱՐ

Յուզիչ դամբանախօսութիւններ բանաստեղծին դագաղին առջեւ. անոնցմէ մին՝ Նոր Մարմարա օրաթերթի խմբագրապետ, արձակագիր, հեղինակ Ռոպէր Հատտէճեանի սրտագին և յուզիչ արտայայտութիւնը իր 67 տարուան գրչեղբօր դագաղին առջև. «Ահա դարձեալ շրջապատած ենք դագաղ մը, որ մեզմէ կը փրցնէ ու կը տանի մեր ամէնասիրելի դէմքերէն մէկը որ այնքան պատիւ բերաւ Պոլսահայութեան» ըսաւ Ռ.Հատտէճեան:
 Նշելով Խրախունիի բանաստեղծութեան բարձր որակը, ան ըսաւ որ Հայ գրականութիւնը սուգի օր կ՛ապրի իսկ Պոլսահայութիւնը կը կորսնցնէ իր ամէնէն պատուական զաւակներէն մէկը, որուն նմանը քիչ աշխարհ կու գայ: «Հայ գրականութիւնը կորսնցուց իր թանկագին բանաստեղծը, իսկ ես կորսնցուցի իմ 67 տարուան գրչեղբայրը, մէկը՝ որ իմ գրականութեան հաւատարիմ ընթերցողն էր, մէկը՝ որուն բանաստեղծութեան հաւատարիմ ընթերցողն էի ես: Հիմայ կը զգանք որ մեր աշխարհին մէջ ու մեր սրտին մէջ բան մը կը վերջանայ ու կը յիշեմ անոր վաղ շրջանի բանաստեղծութիւններէն մէկը: «Հանրակառքը» որուն մէջ խօսք կ՛ուղղէ հանրակառք նստիլ ուզող պատանիի մը: Ուշ մնացիր մանչս, հանրակառքը արդէն լեցուն է,և դուն հազիւ պիտի կարենաս ներս մտնել ու բազմութեան մէջ ոտքի կենալու տեղ մը գտնել: Պիտի սպասես որ տեղ մը բացուի ու նստիս, երկար պիտի սպասես, ի վերջոյ ճամբորդները կամաց կամաց իջնել ու հեռանալ պիտի սկսին ու դուն ալ ամէնէն վերջը պիտի կարենաս գտնել պարպուած աթոռ մը: Պիտի նստիս ու հանգիստ շունչ մը պիտի առնես, բայց յանկարծ պիտի լսես տոմսակավաճառին ձայնը. «Մինչեւ հոս պարոններ, մինչեւ հոս»:
Ռ.Հատտէճեան սապէս շարունակեց.
«Բայց կը հարցնենք. իսկապէս մինչեւ հո՞ս է: Այն նոյն վերեւ կանգնած տոմսակավաճառը, որ կը կտրէ աշխարհ գալու մեր տոմսակը, ապա կը կտրէ աշխարհէն բաժնուելու մեր տոմսակը, մեզի սորվեցուցած է նաև հաւատալ հոգիի անմահութեան: Կը հաւատանք հոգիի անմահութեան , կը հաւատանք տաղանդի անմահութեան, կը հաւատանք ստեղծուած գործի անմահութեան: Այս հաւատքի լոյսին տակ կը մտածենք, որ մինչեւ հոս չէ, ասկէ վերջ ալ պիտի շարունակէ ապրիլ մեր սիրելի բանաստեղծը, մեզմէ իւրաքանչիւրին մէջ պիտի ապրի ան, որովհետեւ մարդոց մահը իրենց մահով չէ որ կ՛իրականանայ, այլ կ՛իրականանայ զանոնք սիրողներու մահով»:
Բանախօսութիւններէն յետոյ ողբացեալին դագաղը փոխադրուեցաւ Շիշլիի գերեզմանատուն:
Համառօտ. 04-12-2015
ՆՈՐ ՄԱՐՄԱՐԱ
http://www.normarmara.com/
ՀՀ ՍՓԻՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐ
ՀՐԱՆՈՒՇ ՅԱԿՈԲԵԱՆԻ ՑԱՒԱԿՑԱԿԱՆ ԽՕՍՔԸ՝ ՊՈԼՍԱՀԱՅ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆՈՒ ՄԱՀՈՒԱՆ ԿԱՊԱԿՑՈՒԹԵԱՄԲ
28 Նոյեմբեր 2015
Խոր ցաւով տեղեկացանք, որ կեանքից հեռացել է պոլսահայ ժամանակակից բանաստեղծական աւագագոյն փաղանգի վերջին մոհիկաններից մէկը՝ Զարեհ Խրախունին, ում պօէզիան շարունակութիւնն է արեւմտահայ դասական պօէզիայի ամենաշքեղ ու հարուստ շիթի: Նրա ստեղծագործութիւնները իւրատեսակ բանաստեղծական համայնապատկեր են, որոնցում արտացոլուած են թէ՛ հայութեան անցած մեծ ողբերգութեան դրսեւորումները եւ թէ՛ ապրելու եւ արարելու հիմնահող հանդիսացող Հայաստանի լոյսը: Նրա համար առաւել պայծառ ու յուսադրող դարձաւ Հայրենիքը՝ յատկապէս անկախացումից յետոյ, եւ իր բանաստեղծութիւններով Խրախունին յորդորում է պաշտպանել ու գուրգուրել այդ անկախութիւնը՝ որպէս բողբոջ, որը պիտի հզօրանայ եւ խոշոր բոյն դառնայ:
Մեծ է Խրախունու աւանդը նաեւ որպէս ուսուցչի եւ հրապարակախօսի: 1952-1958 թթ. նա պաշտօնավարել է Պոլսի Էսայեան եւ Կեդրոնական վարժարաններում: Հանդէս է եկել Մխիթարեան Սանուց միութեան «Սան» գրական ամսաթերթում: Եղել է Ստամբուլում հրատարակուած «Թօ» գրական հանդէսի խմբագիրներից։
Խրախունու տաղանդը մեծապէս գնահատուել է ինչպէս հայկական գրական-հասարական եւ հոգեւոր կառոյցների, այնպէս էլ Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից. 1989 թուականին նա արժանացել է Վազգէն Ա Հայրապետի կոնդակին եւ «Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ» շքանշանին: Ստացել է Համազգայինի «Անահիտ», ՀԲԸՄ «Ալեք Մանուկեան մշակութային հիմնադրամի», ֆրանսահայ գրողների «Էլիզ Գաւուքճեան-Այվազեան», «Հայկաշէն Ուզունեան» գրական մրցանակները։
Հայոց պետութիւնն իր արժանին է մատուցել մեծ գրողին, մեծ Հային: Եւ պատահական չէ, որ ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նա պարգեւատրուել է պետական պարգեւներով, նախ՝ «Մովսէս Խորենացի» մեդալով, իսկ վերջերս էլ՝ «Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց» բարձրագոյն շքանշանով:
Անվախճան է գրողի, առ հասարակ հայրենիքի եւ ազգի նուիրեալ մտաւորականի ժամանակը. այն չի աւարտւում նրա երկրային ճանապարհով, այլ շարունակւում է երկնային կեանքում՝ որպէս իր ժողովրդի յաւերժական երթին ուղեցոյց լուսատու փարոս:
Ուրախ եմ, որ բախտ եմ ունեցել ծանօթ լինել մեծ Մարդու հետ, լսել նրա բարի եւ ազգային խօսքը, մտորումներն ու ցանկութիւնները, ըմբոշխնել իր իսկ ընթերցմամբ խոհափիլիսոփայական բանաստեղծութիւններ:
Վստահ եմ, որ Զարեհ Խրախունին՝ որպէս մեծ մտաւորական, ուսուցիչ, հրապարակագիր ու բանաստեղծ, միշտ մեզ հետ է լինելու, ողջ հայ ժողովուրդը շարունակելու է հպարտանալ նրա թողած ժառանգութեամբ՝ մէկ անգամ եւս հաստատելով այն իրողութիւնը, որ մեծերը չեն մահանում, այլ հեռանում են դէպի յաւերժութիւն…
ՀՀ ՍՓՅԻՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐ՝
ՀՐԱՆՈՒՇ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Ըստ www.hayernaysor.am
կայքէջի
http://www.magaghat.am/2015/12/ազգային-փառաշուք-յուղարկաւորութիւն/
sirov
Sylvie Sirpuhi Marazyan

OIA VOICE-TSAYN Archive : January – 1994

 

 

 

Comments are closed.